Auto's op waterstof: de toekomst of achterhaald?

Het aantal volledig elektrische auto’s is sinds 2014 bijna vertienvoudigd. In 2018 reden van de bijna 23.000 nieuwe volledig elektrische auto’s er slechts dertien op waterstof. Heeft de stekkerauto de strijd al gewonnen of is de auto op waterstof juist iets waar je de komende jaren goed op moet letten?

08-08-2019 06:00 | DOOR: ALBERT BIONDINA

Eerder dit jaar bleek uit een onderzoek van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) dat het aantal elektrische auto's snel stijgt. Dat de waterstofauto daarop achterblijft, is opmerkelijk omdat de technologie achter waterstofauto’s veel ouder is dan die van batterijauto’s. Het allereerste voorbeeld bestond al in 1966 in de vorm van de GM Electrovan.

Voor wie nog niet het fijne over waterstofauto’s weet: een waterstofauto heeft net zoals een stekkerauto een elektromotor. Het grote verschil is dat de auto de energie om te rijden niet uit een accu haalt, maar aangedreven wordt door waterstof. De waterstof wordt bewaard in een tank en kan met zuurstof omgezet worden in water, waarbij energie opgewekt kan worden. Het enige restproduct is waterdamp en warmte.

Dat waterstofauto’s minder populair zijn dan batterijauto’s blijkt wel aan het aantal waterstofmodellen die in Nederland verkrijgbaar zijn. Er zijn op dit moment namelijk slechts twee modellen te koop: de Hyundai Nexo en de Toyota Mirai. Waar de infrastructuur van batterijauto’s goed ontwikkeld is, zie je dat waterstof op sommige vlakken nog achterloopt.

Waarom waterstof een goed idee is
De zogenaamde 'tank-to-wheel' uitstoot van een waterstofauto is helemaal emissievrij. Een waterstofauto produceert alleen maar water en hete lucht en de CO2-uitstoot per kilometer is dus nul gram. Als je dat combineert met de mogelijkheid om snel te kunnen tanken is waterstof volgens Mike Belinfante van Hyundai Nederland een goede duurzame oplossing voor zwaardere voertuigen, zoals bijvoorbeeld bussen en vrachtwagens, maar ook voor luxere zware auto's. "Voor wie vooral in de stad rijdt en op het werk de mogelijkheid heeft om op te laden, is een batterijauto een prima keuze" zegt hij. "Maar als je met een koelwagen in hartje Amsterdam je waren naar restaurants moet brengen, dan is een batterij geen oplossing. Dan kun je beter voor een waterstoftruck kiezen."

Snel tanken
Een groot voordeel van waterstofauto's is de mogelijkheid om snel te tanken. Waar je bij een elektrische auto met een batterij moet wachten totdat deze vol is kun je een waterstofauto binnen een paar minuten, net zoals bij een benzine- of dieselauto, voltanken. "Als ik een afspraak heb, wil ik niet een half uur aan de lader staan omdat mijn batterij toevallig leeg is." vertelt hoogleraar duurzame energie Ad van Wijk over zijn waterstofauto. "Dan wil ik gewoon in 3 à 4 minuten kunnen tanken en 500 tot 600 kilometer kunnen rijden, ook in de winter."

Taxibedrijf Noot uit Ede rijdt sinds kort in Den Haag ook op waterstof: “Dat wij hebben ingezet op waterstof is een logische keuze, omdat onze opdrachtgever eist dat wij 24/7 beschikbaar zijn met onze vloot", zegt Martijn Kersing, directeur van Noot Personenvervoer.

60.000 bomen
Waar auto’s, die rijden op fossiele brandstoffen de lucht vervuilen, stoten waterstofauto’s alleen waterdamp en lucht uit. Maar dat is niet het enige: waterstofauto’s zuiveren zelfs de lucht die door de auto heen gaat. Om een waterstofauto optimaal te laten werken, moet de lucht die gebruikt wordt voor het opwekken van energie zo zuiver mogelijk zijn. Daarom hebben waterstofauto’s een speciale filter, die er uiteindelijk voor zorgt dat lucht schoner uit de auto komt dan het er in gaat. Volgens Hyundai filtert een rijdende Hyundai Nexo in een uur even veel lucht schoon als 42 mensen in een uur ademen. “Als 10.000 Hyundai Nexo’s tegelijkertijd onderweg zouden zijn, zou het effect van die CO2-reductie overeenkomen met het planten van maar liefst 60.000 bomen", aldus Mike Belinfante.

Zonder tankstations geen auto
Hoogleraar Van Wijk staat positief tegenover waterstofauto's, maar ziet ook drempels waar we overheen moeten komen. Volgens hem is het grootste probleem de Nederlandse infrastructuur van waterstoftankstations. Nederland telt slechts drie publieke waterstoftankstations; in Rhoon, Helmond en Delfzijl. "Over het algemeen koop je geen auto als je niet kunt tanken, dat is heel simpel," zegt hij. "Naast de kleine hoeveelheid waterstoftankstations hebben de tankstations een relatief kleine capaciteit. Hierdoor kan het gebeuren dat je even moet wachten als iemand voor je heeft getankt."

Niet goedkoop
Ook auto-importeur en duurzaam ondernemer Gideon Goudsmit ziet verbeterpunten. "Een waterstofauto is uiteindelijk een elektrische auto waarbij waterstof de accu is. Je voegt dus nog iets extra's toe." zegt hij. "Kijk naar de Hyundai Nexo. Die kost 80.000 euro. Een vergelijkbare elektrische auto is de Kia Nero en die kost 45.000 euro. Dat is 35.000 euro minder voor een elektrische auto met hetzelfde bereik als de Hyundai Nexo."

Aandeel groene energie
De 'tank-to-wheel' uitstoot mag dan wel emissievrij zijn, maar je kunt twijfelen aan hoe groen waterstofauto's eigenlijk zijn. "Om één kilowattuur uit waterstof te maken, heb je ongeveer drie kilowattuur nodig. Het is dus niet heel efficiënt" zegt Goudsmit. Daarnaast wordt nog maar een klein deel van energie in Nederland duurzaam opgewekt. Hoewel het aandeel toeneemt heeft hernieuwbare energie in Nederland volgens CBS een marktaandeel van slechts 7,4 procent van het totale energieverbruik. De andere 92,6 procent komt uit energiebronnen zoals aardgas, steenkool en kernenergie.

Toekomstvisie
Naast Toyota en Hyundai zijn er echter nog andere autofabrikanten bezig met waterstofauto’s. Zo is in Amerika de, op waterstof aangedreven, Honda Clarity Fuel Cell verkrijgbaar en kun je in Duitsland al een op waterstof rijdende Mercedes GLC leasen. “Mercedes komt met een hybride waterstofauto. Die kan een behoorlijke 500 kilometer op een accu rijden en gebruikt waterstof als range-extender. Dan kun je dus nog zo’n 300 a 400 kilometer rijden”, zegt Goudsmit. “Audi en BMW zijn er ook mee bezig, maar of die ook echt auto’s gaan uitbrengen weet ik niet.” Ook Honda zal in de komende jaren de Honda FCX Clarity op de Europese markt gaan introduceren.

Tankinfrastructuur waterstof
Naast het stijgende aantal beschikbare modellen zal ook de hoeveelheid waterstoftankstations stijgen. Volgens Belinfante zal het aantal waterstoftankstations in Nederland eind 2020 van de huidige drie zijn gegroeid tot ongeveer twintig. In het ‘Convenant stimulering waterstofmobiliteit’ is afgesproken dat het aantal waterstoftankstations in 2025 gestegen zal zijn naar 50. Zo bouwt bijvoorbeeld Shell samen met partners onder leiding van coördinator WaterstofNet een netwerk van waterstoftankstations.  “We hopen uiteindelijk samen met partners een infrastructuur met een landelijke dekking te realiseren zodat meer mensen voor deze vorm van mobiliteit kiezen", zegt Laura van Lingen van Shell Nederland.

Om terug te komen op de vraag uit de inleiding: heeft de stekkerauto de strijd al gewonnen of is de waterstofauto juist iets waar je de komende jaren goed op moet letten? Hoewel Ad van Wijk de verbeterpunten erkent, staat hij positief tegenover waterstofauto’s. “Je ziet dat er veel aanloopproblemen zijn, maar dat zijn geen fundamentele of technologische problemen.” Gideon Goudsmit is gematigd positief: “Ik denk niet dat waterstof de oplossing is voor de personenauto, omdat de accu hem al lang heeft ingehaald. Ik kan me niet echt voorstellen dat het uiteindelijk een succes wordt. Voor vrachtwagens, binnenvaart, grote vrachtsteden en waarschijnlijk ook vliegtuigen denk ik wel dat er een toekomst is vanwege de hoge energiedichtheid.”