Black vs Green Bijenstichting website banner

Plastic en kunststof

Plastic is toch gewoon plastic zou je zeggen? Nou niets is minder waar. Plastic of beter kunststof heb je in veel verschillende uitvoeringen. In dit artikel in het kort de verschillende soorten plastic. 

Plastic of kunststof?

Plastic is een type kunststof. P
lastic is een kunststof waarvan door plastische vormgeving (verhitting in een vorm onder druk ) een voorwerp kan worden gemaakt. Men spreekt dan van een thermoplast.

Wat is kunststof?

Kunststoffen zijn alle chemische verbindingen die door niet-natuurlijke scheikundige processen worden gemaakt. Kunststof is een organisch materiaal dat is opgebouwd uit zeer grote moleculen die ontstaan door synthese (een reactie waardoor er een nieuwe stof ontstaat) van de grondstoffen. 
 
Er zijn 3 soorten kunststof
  • Thermoplasten (smelten bij opwarming)
  • Thermoharders (ontbinden bij opwarming)
  • Elastomeren
Soms worden kunststoffen versterkt, traditioneel vooral door inbedding van glasvezel, tegenwoordig ook met nieuwe kunststofvezels zoals Kevlar, Twaron en Dyneema of natuurlijke vezels (bamboe, hennep)

Thermoplast
Een thermoplast is een materiaal van kunststof dat bij sterke verhitting zacht wordt. Enkele voorbeelden:
  • Acrylonitril-butadieen-styreen (ABS)
  • Polyvinylchloride (PVC)
  • Polypropeen (PP)
  • Polyetheen (PE)
  • Acryl
  • Celluloid
  • Polysulfon
  • Polystyreen
  • Celluloseacetaat
  • Teflon (PTFE)
  • Polymethylmethacrylaat (PMMA)
  • Polymelkzuur (PLA)

Thermoharders
Thermoharders of thermohardende polymeren, ook wel duroplasten genoemd, blijven hard als ze worden verhit.
  • Alkydharsen
  • Fenolformaldehyde (PF)
  • Diallylftalaat (DAP)
  • Melamineformaldehyde (MF)
  • Polyesterharsen
  • Ureumformaldehyde (UF)
Elastomeren 
Elastomeren zijn polymeren met rubberachtige eigenschappen.
  • EPDM-rubber
  • Epichloorhydrinerubber (ECO)
  • Elastan
  • Isopreenrubber (IR)
  • Neopreen (polychloropreen)
  • Isopreen-butylrubber (IIR)
  • Polyurethaan (PUR)
  • Natuurrubber (NR)
  • Styreen-butadieenrubber (SBR)
  • Hypalon (CSM, chloor-sulfon-polyethyleen)
  • Siloxanen

Kunststoffen herkennen


Om bij het recyclen de verschillende type kunststoffen te herkennen, bevatten deze vaak een recylingscode. 

 

 PET

 polyethyleentereftalaat

polyestervezels, folie, frisdrankflessen

 

 HD-PE

 high-density-polyetheen

 plastic flessen, plastic zakken, vuilnisemmers, plastic buizen, kunsthout

 

 PVC

 polyvinylchloride

 kozijnen, buizen, flessen (voor chemicaliën, lijm, ...)

 

 LD-PE

 low-density-polyetheen

 plastic zakken, emmers, dispenserflessen voor zeep, plastic tubes

 

 PP

 polypropeen

 bumpers, interieurpanelen e.d. voor auto’s; industriële vezels

 

 PS

 polystyreen

 speelgoed, bloempotten, videocassettes, asbakken, koffers, polystyreenschuim

 

 OTHER

andere kunststoffen, zoals PMMA, polycarbonaat, polyamide, ABS en vezelversterkte kunstst

 Perspex, Nylon etc. 



Kunststof en het milieu

Plastic verpakkingen hebben een slecht milieu-imago, maar ze zijn wel degelijk zinvol voor zover ze bederf en beschadiging van voedsel voorkomen. U kunt in de meeste gemeenten plastic gescheiden inleveren, net als glas en papier.
Kunststof verpakkingen hebben meer milieuvoordelen dan -nadelen voor zover ze voedingsmiddelen langer vers houden of beschermen tijdens transport. De milieubelasting van voedselverlies is namelijk groter dan die van verpakkingen. 
Niet al het kunststof verpakkingsmateriaal dat bij het huishoudafval belandt, gaat verloren in de afvalverbrandingsoven. Bij sommige installaties wordt kunststof uit de afvalberg geblazen, waarna het hergebruikt wordt als bijvoorbeeld steigerelementen of bermpaaltjes.

Tips
  • Lever huishoudelijke kunststofverpakkingen zoveel mogelijk apart (en schoon) in. Vanaf 2010 kan dat in alle gemeenten, behalve Rotterdam en gemeentes die aan nascheiding doen.
  • Neem een boodschappentas mee en neem zo weinig mogelijk plastic tasjes aan bij het winkelen, om plastic restafval te vermijden.
  • Lever schone en hele plastic tassen in bij een Tassenbol in de winkel; dan kunnen andere klanten die gebruiken.
  • Gebruik kleine kunststof PET-flesjes vaker, bijvoorbeeld voor drankjes onderweg. Maak ze voor hergebruik eventueel schoon met sop en lauw water.

Wat zijn bioplastic's

Bioplastic is de naam die gegeven wordt aan plastic dat gemaakt wordt uit natuurlijke producten, zoals zetmeel gewonnen uit aardappels of maïs, dan wel uit cellulose. Het zijn in feite kunstmatige biopolymeren. Ook wordt polymelkzuur oftewel PLA gebruikt voor deze toepassing.
De bioplastics uit maïs zijn de meest gangbare, al lijden deze onder de opkomende druk op maïsverbouw voor bio-benzine. De bedrukbaarheid van de op cellulose gebaseerde bioplastics is echter weer behoorlijk beperkt. Bioplastic is uit zijn aard ook composteerbaar. Gemiddeld duurt de natuurlijke afbraak enkele weken tot twee jaar. Wel neemt de composteerbaarheid sterk af naarmate men de plastics ook wenst te bedrukken, omdat de in te zetten inkten nog niet biologisch afbreekbaar zijn. 

BPA

Bisfenol A (BPA) is een organische verbinding, afgeleid van fenol en wordt voornamelijk gebruikt in kunststoffen. Het is een witte kristallijne vaste stof . Het is één van de meest geproduceerde chemicaliën ter wereld met een jaarlijkse productie van meer dan 2,2 miljoen ton in 2009.
 
Het is bekend dat residueel BPA in verpakkingen van polycarbonaat of epoxycoatings kan migreren naar de voedingsmiddelen en zo door de mens opgenomen worden. BPA kan ook vrijkomen wanneer onder invloed van warmte. Bijvoorbeeld bij steriliseren van babyflesjes, het opwarmen van kant-en-klaarmaaltijden in een magnetron of door contact met basische voedingsmiddelen of reinigingsmiddelen. Het resultaat is dat in de westerse wereld BPA bij nagenoeg iedereen aangetroffen kan worden in het lichaam. Zo heeft meer dan 90 procent van de Amerikanen BPA in zijn of haar lichaam.
 
BPA dat los aanwezig is op thermisch papier (papier gebruikt voor kassbonnen) dringt via de huid het lichaam van de mens binnen. Deze vaststelling werd onlangs bevestigd door het Institut National de la Recherche Agronomique (INRA). De hogere BPA-waarden gemeten in het lichaam van kassa-bedienden, werden door diverse wetenschappers aan dit onderzoek gekoppeld (oktober 2010).

Toxicologie en veiligheid
BPA is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen. Herhaald of langdurig contact kan de huid gevoelig maken. BPA is een zogenaamde endocriene disruptor, dit wil zeggen dat het het menselijk hormoonstelsel kan beïnvloeden. BPA is een xenohormoon, een lichaamsvreemd hormoon. Sedert de jaren '30 van de 20e eeuw is bekend dat BPA een (zwak) oestrogeen is. Ofwel een xeno-oestrogeen.
 
Onderzoek, gepubliceerd in de The Journal of the American Medical Association, geeft aan dat een verhoogd risico is waargenomen voor hartziektes en diabetes. Ook is het waarschijnlijk dat het risico op zwaarlijvigheid en oestrogeenafhankelijke kanker bij de mens toeneemt. Daarnaast kan BPA ook te maken hebben met astma bij kinderen.
 
Sceptici wijzen ook op opvallende verschillen in conclusies van studies naargelang ze gefinancierd worden door de industrie of door de overheid; de eerste vinden veel vaker geen nadelig effect dan de tweede.
 
De bronnen die voor dit artikel zijn gebruikt: Wikipedia en Milieucentraal